زباله عبارت است : از هرگونه مواد يا اشيايی که دفع می شوند و يا بايد دفع گردند .

دفع عبارت است : از هرگونه عملياتی که منجر به برگشت منابع ، بازيافت و يا استفاده مجدد گردد.

انواع زباله

1- مواد زائد جامد :

خانگی ، تجاری و صنعتی

مانند: پلاستيک – بطری ها و قوطی ها – کاغذ و ضايعات آهن و ...

2- مواد زائد مايع :

انواع مواد زباله مايع

مانند: پسماندهای حاصل از شستشوهای خانگی – شيميايی – انواع روغنها – فاضلابها و...

طبقه بندی مواد زائد مطابق با تاثيرات آن دربهداشت فردی و محيطی

- زباله های خطرناک : بيمارستانی – صنعتی

- زباله های غير خطرناک : خانگی – کشاورزی

منابع توليد زباله:

خانگی                    

تجاری و صنعتی    

 

کشاورزی             

 

 

بیمارستانی            

 

مديريت مواد زائد

مديريت اعمال شده بر زباله توليدي توسط فعاليتهاي انسان است.

هدف :متوقف ساختن يا كاهش دادن اثرات سوء زباله ها بر سلامتي انسانها ،محيط زيست و همچنين باز يافت منابع موجود

اجرا :اعمال مديريت در اين زمينه بين مناطق شهري، روستائي، در صنايع مختلف و حتي بين مناطق مختلف يك استان متفاوت است

تکنیک ها در مدیریت مواد زائد

1 – جمع آوری

2- دفن

که به سه روش سنتی – نیمه مکانیزه – مکانیزه انجام می شود

سنتی : جمع آوری و دفع غير بهداشتی

نیمه مکانیزه : بهره جويی از ماشين آلات غير تخصصی و نيمه تخصصی برای جمع آوری و در نهايت دفع زباله

مکانیزه : بهره جويی از روشها و ماشين آلات تخصصی به هنگام جمع آوری و بعد از جمع آوری

آمار و مستندات

دفعات جمع آوری زباله :

از ديگر عوامل موثر در آلودگيهاي محيط زيست، تعداد دفعات جمع آوري زباله در شهرهااست.

تعداد اين دفعات به ميزان زباله توليد شده هر شهر بستگی

ميزان زباله توليدي به عوامل مختلفي از جمله جمعيت، فرهنگ، شرايط اقتصادي و شرايط اقليمي آن استان بستگي دارد.

با توجه به تفاوت امكانات شهرداريها، تعداد دفعات در استانهاي مختلف، متفاوت است اما بر پايه آمار منتشره در بيشتر استانها و به طور ميانگين اين كار شش بار در هفته صورت ميگيرد و در برخي مراكز جمعيتي بزرگ به هفت بار در هفته هم ميرسد.

راهکارها

تدوين چارچوبی مدون که در برگيرنده احتياجات مديريت چرخه توليد بوده و متضمن مديريت مواد زائد ، دربرگيرنده موارد ذيل باشد :

1. کاهش توليد زباله
2. تفکيک در مبداء
3. بازيافت و استفاده مجدد
4. روشهای جمع آوری موثر
5. تبدیل زباله به انرژی یا کمپوست
6. روشهای دفن بهداشتی و مطابق با قوانين حفظ محيط زيست

دستيابی به راهکارها

-^{کاهش تولید زباله}

-فرهنگسازي و آموزش مردم

كاهش زباله بخصوص زباله های تر در خانه ها(مبدأ) و تقليل زبا له ها باتغيير نوع مصرف مواد ی كه دورريز زيادي ندارند.

كمپوست خانگی (با شيوه ها و وسايل مربوطه)زباله هاي آلي آشپزخانه ها و باغچه ها در حدود ۴۰ درصد جريان ضايعات خانگي را شامل مي شود. در بسياري از كشورهاي دنيا مسئولين شهرداري تلاش نموده اند تا اين مواد را از جريان مواد زائد با تشويق شهروندان خارج نمايند.

2- تفکيک در مبداء

با توجه به اين كه تقريبا ۷۰ درصد زباله هاي خانگي تر و تنها ۳۰ درصد آنها خشك مي باشند و با محاسبه هزينه هاي سنگين جمع آوري و حمل زباله ، لازم است تمهيدات كافي براي به كار گرفتن روش هاي بهتر به منظور ساماندهي زباله به عمل آيد. که تفكيك زباله از مبدأ كه در سالهاي اخير در برخي شهرها به طور آزمايشي اجرا شده يكي از اين روشهاست.

چرا پروژه هاى تفكيك زباله از مبدأ در كشور ما موفق نبوده اند؟

- نبود آموزش صحيح، اطلاع رسانى و آگاهى عمومى

- - عدم اعتماد مردم به سيستمى متولى اين كار است

3- بازيافت و استفاده مجدد

در ايران از ۷ هزار تن زباله توليدى در شهر تهران و دفن ۹۰ درصدى آنها، تنها ۱۰ درصد زباله ها تفكيك مى شود كه تنها دو درصد آن قابل بازيافت است. اين در حالى است كه در كشورهايى مانند ژاپن از زباله به عنوان «طلاى كثيف» ياد مى شود كه صددرصد آن سود است، به شرط آنكه به شيوه صحيح بازيافت شود.اهميت دفع زباله و بازيافت صحيح آن در كشور ما در حالى از سوى مجامع ذيربط مورد تاكيد است كه هنوز ساختار مشخصى براى بازيافت انواع زباله تعريف نشده است

ايجاد زيرساختها همزمان با فرهنگ سازى و آموزش شهروندان و مردم بايد محصولات بازيافت شده را ببينند مثلا“ مشخص شود که اين کاغذ بازيافتی است .

نوع آموزش و شيوه بازيافت در مناطق مختلف بايد متناسب با وضعيت فرهنگى، اجتماعى و اقتصادى آن مناطق طرح ريزى و عملياتى شود.
همچنين به نظر مى رسد جداى از بحث مديريت زباله، هنوز ديدگاه حفظ محيط زيست در كشور به نحو شايسته نهادينه نشده است.

براساس تحقيقات مطالعاتى كه در زمينه بازيافت پسماندها در آمريكا انجام شده از هر كيلوگرم زباله خانگى و شهرى مى توان معادل يك كيلوگرم ذغال سنگ انرژى توليد كرد، بدين ترتيب كه پس از تكه تكه كردن و فشرده شدن زباله ها از نوعى پوشش پلاستيكى كه بر سر آنها مى كشند استفاده مى كنند و براى استفاده از كوره هاى سيمان به عنوان بسته هاى انرژى به بازار عرضه مى كنند.
كشور انگلستان نيز از تاير هاى مستعمل براى سوخت كوره هاى سيمان استفاده مى كند؛ سالانه ۳۵ ميليون تاير در اين كشور مستعمل مى شود كه حدود ۲۰ درصد آن دوباره مورد استفاده قرار مى گيرد. استفاده از اين پلاستيك ها در كوره هاى سيمان علاوه بر اينكه ۲۰ تا ۲۵ درصد در مصرف ذغال سنگ صرفه جويى مى كند، مشكل تاير هاى مستعمل را تا حدودى حل مى كند.

4- روشهای جمع آوری موثر

1- استفاده از مخازن زباله در حجم ها و رنگهای مختلف که قابليت بلند کردن و تخليه با ماشينهای مکانيزه حمل زباله

2- سيستم جمع آوری زيرزمينی زباله

کاربرد در :

• مناطق مسکونی

• مراکز تاريخی و مرکز شهرها

• مراکز تجاری – صنعتی و اداری

• بيمارستانها

. فرودگاهها

فواید :

جمع آوری روزانه

جمع آوری هفتگی

کاهش تردد ماشین آلات

کاهش هزینه و استهلاک